بررسی تغییرات قیمت طلا از ۱۰ سال گذشته تاکنون

مقدمه

طلا سال‌هاست به‌عنوان دارایی امن شناخته می‌شود؛ اما مسیر قیمتی آن در هر کشور با توجه به نرخ ارز، سیاست‌های پولی و رویدادهای جهانی متفاوت است. در این مقاله نگاهی به تغییرات قیمت طلا در ۱۰ سال گذشته می‌اندازیم و عوامل مؤثر اصلی را بررسی می‌کنیم.

رشد تجمیعی قیمت طلا در ایران (۱۳۹۳ تا ۱۴۰۳)

رشد قیمت طلا در ایران طی دههٔ اخیر تحت تأثیر دو عامل اصلی بوده است: (۱) افزایش قیمت انس طلا در بازار جهانی و (۲) تضعیف و نوسان قابل توجه نرخ تومان/ریال در برابر دلار. نتیجه این دو عامل، افزایش چشمگیر قیمت طلا بر حسب ریال بوده است. برای محاسبهٔ دقیق رشد تجمیعی می‌توان از داده‌های تاریخی قیمت طلا به ریال (مجموعه داده‌های تاریخی و سایت‌های تخصصی قیمت) استفاده کرد تا درصد تغییر بین نقطهٔ شروع (مثلاً سال ۱۳۹۳) و نقطهٔ پایان (۱۳۹۳ → ۱۴۰۳) محاسبه شود.

نکتهٔ متدولوژیک

برای محاسبهٔ رشد تجمیعی در ایران معمولاً از قیمت هر گرم (یا هر انس تبدیل‌شده به گرم) بر حسب ریال در تاریخ‌های مرجع استفاده می‌شود و سپس درصد رشد تجمعی محاسبه می‌گردد. دیتاست‌های تاریخی قیمت ایران و نرخ مبادلهٔ دلار مرجع در این محاسبه لازمند (مثلاً دیتاست‌های عمومی و آرشیوهای قیمتی موجود).

تغییرات قیمت طلا از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۴ (جهانی)

در سطح جهانی، قیمت هر انس طلا از ابتدای دههٔ ۲۰۱۰ تا میانه‌های ۲۰۲0 و بعد از آن روندی رو به بالا و نوسانی را تجربه کرده است. موج‌های صعودی قوی در سال‌های بحران مالی یا در دوره‌هایی که ترس از تورم یا بی‌ثباتی ارزی افزایش یافته، دیده شده‌اند. گزارش‌ها و نمودارهای سالانهٔ قیمت طلا این روند افزایشی و نوسانی را به‌وضوح نشان می‌دهند.

تحلیل روند ده‌ساله

تحلیل اجمالیِ روند ده‌ساله نشان می‌دهد که طلا در دوره‌هایی با افزایش هم‌زمان نگرانی‌های اقتصادی جهانی، کاهش نرخ بهره واقعی و خریدهای ذخیره‌ای بانک‌های مرکزی رشد بیشتری داشته است. از سوی دیگر، در دوره‌هایی که دلار تقویت می‌شود یا انتظارات برای رشد اقتصادی قوی بالا می‌رود، رشد طلا کند یا حتی اصلاحی باشد.

نقطه اوج قیمت طلا

در دههٔ اخیر نقاط اوج مختلفی ثبت شده‌اند؛ برخی نقاط اوج ناشی از شوک‌های جهانی (مانند اوج‌های مرتبط با کرونا یا تنش‌های ژئوپلیتیک) و برخی ناشی از روندهای بلندمدت مانند سیاست‌های پولی انبساطی و خرید ذخایر توسط بانک‌های مرکزی. برای مشخص کردن دقیق‌ترین «نقطه اوج» باید بازهٔ مورد نظر را مشخص کرد (مثلاً اوج سالانه، اوج ده‌ساله یا اوج تاریخی).

تغییرات پس از بحران کرونا

شروع همه‌گیری COVID-19 در اوایل ۲۰۲۰ باعث شد سرمایه‌گذاران به دنبال دارایی‌های امن بروند؛ طلا هم به‌عنوان پناهگاه امن شاهد افزایش تقاضا، افزایش قیمت و افزایش نوسان شد. پس از آن، بسته‌های محرک مالی، کاهش نرخ بهره در برخی کشورها و نگرانی‌های تورمی هم این روند را تقویت کردند؛ مطالعات علمی و گزارش‌های بازارِ آن دوره نیز افزایش نوسان و جهش قیمت طلا را تأیید کرده‌اند.

آینده‌ای بدون نگرانی با سرمایه‌گذاری در طلا؟

طلا می‌تواند بخشی از یک سبد متنوع باشد و به‌عنوان پوششی در برابر تورم و بی‌ثباتی ارزشمند باشد، اما «بدون نگرانی» نبودِ ریسک مطلق را تضمین نمی‌کند. ریسک‌هایی مانند نوسان قیمت کوتاه‌مدت، هزینه نگهداری (مثلاً برای شمش یا صندوق امانات)، و تفاوت قیمت محلی با قیمت جهانی (حباب یا پریمیوم) وجود دارد. توصیهٔ معمول این است که سرمایه‌گذاری در طلا بخشی از یک استراتژی بلندمدت و متنوع باشد.

نکات عملی برای سرمایه‌گذاران ایرانی

۱) هنگام مقایسه با قیمت جهانی هم‌زمان نرخ ارز را لحاظ کنید؛ ۲) از خرید در زمان‌هایی که حباب مثبت بزرگی وجود دارد خودداری کنید؛ ۳) تصمیم‌گیری براساس هدف (حفاظت سرمایه یا سفته‌بازی کوتاه‌مدت) انجام شود؛ ۴) در صورت نیاز به نقد شوندگی بالا، روی سکه‌ها یا شمش با استاندارد بین‌المللی تمرکز کنید.

سخن پایانی

طلا در ۱۰ سال گذشته رشد قابل توجهی را تجربه کرده، اما تصویر کامل برای هر سرمایه‌گذار با توجه به شرایط محلی (نرخ ارز، مقررات، و ریسک‌های سیاسی) متفاوت است. برای تصمیم‌گیری هوشمندانه توصیه می‌شود همزمان داده‌های جهانی و داده‌های محلی (قیمت ریالی و نرخ ارز) را بررسی کرده و با تعیین افق سرمایه‌گذاری و سطح تحمل ریسک، نسبت مناسب از سبد سرمایه‌گذاری را به طلا اختصاص دهید.